Bazylika św. Jana na Lateranie: historia i symbolika

Bazylika św. Jana na Lateranie (łac. Archibasilica Sanctissimi Salvatoris et Sanctorum Iohannis Baptistae et Evangelistae in Laterano) znajduje się w Rzymie. Choć pod względem popularności “przegrywa” z bazyliką św. Piotra, to właśnie ona jest najstarszą bazyliką papieską.

Ze względu na rolę, jaką odegrała w rozwoju chrześcijaństwa, nazywana jest arcybazyliką. Poznanie historii monumentalnego obiektu to cenna lekcja dla każdego, kto chce pogłębiać swoją wiarę i lepiej poznać korzenie chrześcijaństwa w Europie. Wyrusz z nami na wirtualną wycieczkę do Włoch i przyjrzyj się bliżej bazylice, którą każdego roku odwiedzają pielgrzymi z każdego zakątka świata.

Symbol chrześcijaństwa

Papieska arcybazylika Najświętszego Zbawiciela, św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty na Lateranie jest określana zaszczytnym mianem „Matki i Głowy wszystkich Kościołów Miasta i Świata” (Omnium urbis et orbis ecclesiarum mater et caput).

Dlaczego bazylika położona na wzgórzu jest uważana za kościół macierzysty katolicyzmu? Aby zrozumieć, jak ważną rolę odegrała w procesie rozwoju religii chrześcijańskiej w Europie, należy przenieść się do 313 roku. Rządy sprawował wówczas Konstantyn Wielki – cesarz rzymski, który położył kres prześladowaniom religijnym wszczętym przez Dioklecjana i Galeriusza, a następnie sam przyjął nowe wyznanie. Cesarz wydał wówczas edykt mediolański, który uprawomocnił rewolucyjne zmiany w państwie. Uważa się, że teren, na którym stoi bazylika, został podarowany władzom Kościoła właśnie przez nawróconego cesarza. Wcześniej posiadłość znajdowała się w rękach rodziny Lateranów i pełniła różne funkcje, przede wszystkim pałacu i koszar.

Budowa pierwszej siedziby papieskiej

Budowę pierwszej bazyliki na terenie Cesarstwa Rzymskiego rozpoczęto w roku 314 roku. Prace ukończono cztery lata później. Na uroczystą konsekrację obiektu trzeba było poczekać do 324 roku. Wówczas papież Sylwester poświęcił nową bazylikę Najświętszemu Zbawicielowi. Przez lata obiekt był siedzibą 161 papieży i stanowił serce europejskiego Kościoła. Rewolucyjne zmiany zaszły w 1309 roku, w okresie niewoli awiniońskiej. Konflikt Kościoła z monarchią francuską oraz niestabilna sytuacja we Włoszech zmusiły kościelnych dostojników do przeniesienia stolicy papieskiej do francuskiego Awinionu. Kres sytuacji położył papież Grzegorz XI w 1377 roku. Co ważne, władze Kościoła katolickiego swoją nową siedzibę stworzyły w Watykanie. Mimo zmian w strukturze organizacyjnej ważne uroczystości wciąż odbywały się w Lateranie.

Sobory laterańskie

O niesłabnącym znaczeniu bazyliki świadczy fakt, że to właśnie w Lateranie odbywały się najważniejsze zgromadzenia, podczas których ustanawiano prawa będące fundamentem Kościoła po dziś dzień. W tym miejscu odbyło się pięć soborów powszechnych:

I sobór laterański w 1123 roku,

II sobór laterański w 1139 roku,

III sobór laterański w 1179 roku,

IV sobór laterański w 1215 roku

V sobór laterański w latach 1512–1517.

Największą rolę przypisuje się IV soborowi. Wówczas do Rzymu zjechali się biskupi, opaci, przedstawiciele kapituł katedralnych i wielcy mistrzowie zakonów, aby poruszyć kwestie określone przez papieża Innocentego III. Obrady miały dotyczyć kluczowych założeń: odzyskania Ziemi Świętej, reformy powszechnej, walki z herezją i ogólnego dobra członków Kościoła. Najwyżsi przedstawiciele kleru obradowali przez 3 dni. Spotkania zaowocowały uchwaleniem 70 dekretów. Aż 59 z nich weszło na stałe do zbioru praw kościelnych. Podczas IV soboru zatwierdzono między innymi:

Creatio ex nihilo – pogląd filozoficzny i teologiczny będący podstawą doktryny chrześcijańskiej. Mówi o tym, że świat został stworzony przez Boga z nicości;

 transsubstancjacja – Jezus jest obecny w Eucharystii pod dwiema postaciami (chleba i wina). Do aktu dochodzi poprzez przeistoczenie;

obowiązek spowiedzi – każda osoba wierząca musi przystępować do sakramentu pokuty minimum raz w roku;

tajemnicę spowiedzi – od tej pory za wyjawienie grzechu wiernego spowiednik miał być pozbawiany swojej funkcji i odbywać dożywotnią pokutę, służąc w klasztorze;

jawność sakramentu małżeństwa i obowiązek zapowiedzi;

regulację kultu relikwii.

Architektura

Bazylika św. Jana na Lateranie jest perłą architektury. Monumentalna świątynia budzi podziw u każdego, kto staje przed jej murami. Na przestrzeni wieków bazylika została kilkukrotnie zniszczona. W 1650 roku z inicjatywy papieża Innocentego X podjęto decyzję o gruntownej przebudowie budynku. Nadano jej wtedy formę, którą możemy podziwiać do dzisiaj.

Za projekt fasady głównego wejścia odpowiada Alessandro Galilei. Piękna fasada w stylu klasycznym została ukończona w 1733 roku. Osoby przekraczające próg świątyni wita napis: Mater et Caput omnium Ecclesiarum Urbis et Orbis. Fasada udekorowana jest piętnastoma figurami doktorów kościoła (każda z nich ma aż 7 m wysokości). W centralnej części znajduje się rzeźba Chrystusa. Co ciekawe, jedne z drzwi świątyni zostały przeniesione tam z Forum Romanum. Nad imponującym ołtarzem głównym znajduje się gotycki baldachim. Jego wykonanie zlecił Urban V w 1367 roku. Nad głowami wiernych znajdują się wysokie sklepienia z misternymi mozaikami wykonanymi między innymi przez włoskiego malarza Jacopo Torriti.

Wzniesiona z rozmachem świątynia jest manifestacją potęgi Boga. Uczestnictwo we mszy odprawianej w bazylice św. Jana jest dla każdego wiernego głębokim przeżyciem.

Relikwie

W bazylice św. Jana na Lateranie znajdują się cenne relikwie i dzieła sztuki. Wśród najważniejszych z nich zaliczamy:

czaszki św. Piotra i św. Pawła wyeksponowane w relikwiarzu na szczycie cyborium;

stół, przy którym Jezus i apostołowie spożywali Ostatnią Wieczerzę;

Scala Santa (Święte Schody). 28-stopniowe schody, które, według przekazów, pochodzą z Pretorium – siedziby Poncjusza Piłata. Po stopniach Jezus miał wchodzić na sąd, którego wyrok skazał go na ukrzyżowanie. Schody znajdują się w kaplicy Sancta sanctorum położonej naprzeciwko bazyliki. Prowadzą do miejsca, w którym znajduje się kolejny skarb chrześcijaństwa – Acheiropoietos. Miały zostać sprowadzone do Rzymu w 3 dekadzie IV wieku przez św. Helenę, matkę Konstantyna. Można wchodzić po nich tylko na kolanach;

Acheiropoietos. Malarski wizerunek Jezusa, który miał stworzyć św. Łukasz wraz z aniołami. Cudowny obraz wierni mogą podziwiać przez okno zabezpieczone kratami.

Misja Travel – podróż do źródeł europejskiego chrześcijaństwa

Wirtualna podróż po włoskich katedrach nie zaspokaja Twojego apetytu? Wyrusz z nami na pielgrzymkę do Włoch! Misja Travel już od 13 lat organizuje pielgrzymki do znanych sanktuariów i zacisznych, położonych poza utartymi szlakami miejsc kultu. Ważną częścią naszej oferty są wycieczki do Włoch – kraju, który ukształtował europejską religię chrześcijańską. Podczas wyprawy zwiedzisz nie tylko bazylikę św. Jana na Lateranie, ale również inne najważniejsze sanktuaria i muzea w Stolicy Apostolskiej. Na szczególną uwagę zasługują wycieczki rozszerzone o zwiedzanie Toskanii – malowniczej krainy położonej w środkowej części Włoch.

Każda wycieczka przebiega według wcześniej ustalonego programu. W harmonogramie pielgrzymek uwzględniamy czas wolny, odpoczynek i smakowanie lokalnej kuchni.

Na pielgrzymkę do Włoch zapraszamy każdego, bez względu na wiek, kondycję i doświadczenie podróżnicze. Dbamy o to, aby każdy członek grupy czuł się komfortowo i bezpiecznie. Każda wyprawa jest organizowana od A do Z. Nie musisz przejmować się barierą językową czy trudnościami z poruszaniem się po lotnisku – zdaj się na nas! Nad przebiegiem wycieczki i komfortem uczestników czuwa doświadczony pilot i przewodnik duchowy. Naszym klientom zapewniamy zakwaterowanie w obiektach o wysokim standardzie, wyżywienie (zgodnie z programem), transport, transfery oraz kompleksowe ubezpieczenie. Zapraszamy do kontaktu – chętnie przedstawimy Ci szczegóły!