Na malowniczej wyspie Jeju, znajdującej się u wybrzeży Korei Południowej, wśród turkusowych wód i majestatycznych klifów, kryje się jedna z najbardziej fascynujących tradycji tego regionu. Mowa o Haenyeo (pol. kobiety morza) – „poławiaczkach pereł”, które przez ostatnie wieki odegrały ważną rolę w lokalnej kulturze i gospodarce. Ich niezwykłe umiejętności, hart ducha i historia są dumą wyspy i atrakcją turystyczną przyciągającą ludzi z całego świata. Kim są Haenyeo, jakie tajemnice skrywają ich codzienne życie i jak wojenne zawirowania wpłynęły na ich losy? Zanurzmy się w tę historię.
Historia Haenyeo: Tradycja z głębin
Pierwsze wzmianki o Haenyeo pojawiają się już w XVII wieku, choć uważa się, że tradycja ta sięga jeszcze wcześniejszych czasów. Początkowo połowem owoców morza zajmowali się głównie mężczyźni, jednak z czasem, ze względu na potrzebę utrzymania rodzin podczas ich nieobecności (np. w trakcie wojen lub długich rejsów), to kobiety zaczęły dominować w tej profesji. Haenyeo okazały się mistrzyniami w nurkowaniu bez użycia aparatów tlenowych, poszukując podwodnych skarbów, takich jak perły, ośmiornice, jeżowce czy wodorosty. Mówi się też, że z racji na różnicę w budowie ciał, kobietom łatwiej się wynurzyć z głębin.
Co ciekawe, Haenyeo zyskały nie tylko uznanie społeczeństwa, ale i autonomię społeczną. W tradycyjnie patriarchalnej kulturze Korei, te niezwykłe kobiety stały się głównymi żywicielkami rodzin, a ich status w lokalnych wspólnotach był niezwykle wysoki. Haenyeo organizowały się w grupy, tworząc wspólnoty solidarności i wsparcia, przekazując swoje umiejętności z pokolenia na pokolenie.
Niezwykłe umiejętności i rytuały
Haenyeo potrafią zanurzyć się na głębokość nawet 20 metrów i wytrzymać pod wodą do 2 minut, polegając wyłącznie na swoich płucach. Proces przygotowania do nurkowania obejmuje specjalne techniki oddychania, znane jako „sumbisori”, które pozwalają im zminimalizować zużycie tlenu.
Zanim jednak wyruszą na połowy, Haenyeo odprawiają tradycyjne rytuały, prosząc o bezpieczeństwo i udane zbiory. Ceremonie te są głęboko zakorzenione w lokalnej wierze w bóstwa morskie i duchy przodków. Polegają one na specjalnym tańcu i śpiewie przed nurkowaniem co przyciąga wielu turystów .
Warto dodać, że zawód Haenyeo nie jest dla wszystkich – wymaga lat treningów, niezwykłej siły fizycznej i odwagi. Dziś kobiety te są symbolem determinacji i hartu ducha, a UNESCO wpisało ich kulturę na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Haenyeo a wojenne burze
Historia Haenyeo nie jest wolna od trudnych momentów. W czasie japońskiej okupacji Korei (1910-1945) kobiety te zmuszone były do oddawania znacznej części swoich zbiorów na rzecz kolonizatorów. Wiele z nich, buntując się przeciwko uciskowi, brało udział w lokalnych ruchach oporu, przede wszystkim jako łączniczki. Trzy z nich zostały upamiętnione pomnikiem przy muzeum Henyo na wyspie Jeju.
Najbardziej dramatycznym okresem była jednak Wojna Koreańska (1950-1953), kiedy wyspa Jeju stała się miejscem brutalnych represji. Tysiące mieszkańców zginęło podczas pacyfikacji zwanej Masakrą na Jeju, a Haenyeo, choć w większości nie brały bezpośredniego udziału w walkach, musiały stawić czoła trudnej rzeczywistości. Po wojnie ich praca ponownie stała się fundamentem odbudowy lokalnej gospodarki.
Haenyeo dzisiaj
Obecnie liczba Haenyeo darmatycznie spada. Młodsze pokolenia wybierają bardziej nowoczesne zawody, a wiek wielu aktywnych Haenyeo przekracza 60 lat. Mimo to ich tradycja wciąż żyje, dzięki wysiłkom lokalnych organizacji i muzeów, takich jak Muzeum Haenyeo na Jeju, które dokumentują i promują ten unikalny zawód, a właściwie styl życia.
Dla turystów odwiedzających Jeju, obserwowanie Haenyeo w akcji jest niezapomnianym doświadczeniem. Kobiety te, ubranie w skafandry z czarnej pianki i charakterystyczne czepki z jedną szybką, zanurzają się w głębinach, przypominając o niezwykłej sile ludzkiego ducha i harmonii z naturą.
Ciekawostki o Haenyeo
- Najstarsze aktywne Haenyeo mają ponad 80 lat i wciąż nurkują!
- Słowo „Haenyeo” oznacza dosłownie „kobiety morza”.
- W przeszłości Haenyeo nurkowały w cienkich bawełnianych ubraniach, co sprawiało, że były narażone na hipotermię.
- Nurkowanie Haenyeo to nie tylko praca, ale też forma medytacji i połączenia z naturą.
Haenyeo to nie tylko zawód – to styl życia i wyraz niezwykłej siły kobiecego ducha. Współczesne Haenyeo są żywym świadectwem tradycji, która mimo przeciwności losu przetrwała wieki. Podczas swojej wycieczki na Jeju warto pochylić się nad tą historią i docenić ich wkład w zachowanie unikalnej kultury Korei.